بررسی حقوقی پرونده گابریل باربوسا در دیوان داوری ورزش (CAS)
لغو محرومیت دو ساله گابی‌گول و پیامدهای آن در نظام ضد دوپینگ بین‌المللی
پرونده گابریل باربوسا، مهاجم سرشناس تیم ملی برزیل و باشگاه فلامنگو که در میان هواداران فوتبال به نام «گابی‌گول» شناخته می‌شود در سال ۲۰۲۵ به یکی از جنجالی‌ترین مباحث حقوقی ورزش تبدیل شد. در پی صدور رأی دیوان داوری ورزش (CAS) مبنی بر لغو کامل محرومیت دو ساله این بازیکن، ابعاد حقوقی، رویه‌ای و اجرایی این تصمیم در کانون توجه محافل ورزشی و حقوقی قرار گرفت. این نوشته با نگاهی تحلیلی و مستند، به بررسی سیر وقایع، تحلیل استدلال‌های حقوقی مطرح‌شده، و ارزیابی آثار این رأی بر اساس گزارش رسانه ای منتشر شده از سوی دیوان داوری ورزش می‌پردازد.
ماجرای این پرونده از تاریخ ۸ آوریل ۲۰۲۳ آغاز شد؛ روزی که مأموران سازمان ضد دوپینگ برزیل (ABCD) به صورت سرزده در تمرینات باشگاه فلامنگو حاضر شدند تا از بازیکنان این تیم تست دوپینگ خارج از مسابقه بگیرند. گابی‌گول به هنگام اطلاع از الزام حضور در ایستگاه نمونه‌گیری، با تأخیر به محل مراجعه کرد، بدون همراهی با مأمور مسئول (escort) و با رفتاری توصیف‌شده به‌عنوان «نامناسب و بی‌احترام» نسبت به مأموران. اگرچه نتیجه آزمایش باربوسا منفی اعلام شد و هیچ‌گونه ماده ممنوعه‌ای در نمونه وی یافت نگردید، اما رفتار وی به‌عنوان مصداق احتمالی «tampering» یا «تلاش برای مداخله یا اخلال در روند کنترل دوپینگ» تلقی گردید. در ۳۰ مه ۲۰۲۳، اطلاعیه رسمی اتهام علیه وی صادر شد و پس از رسیدگی توسط مرجع ضد دوپینگ برزیل (TJD-AD)، این نهاد با رأی نزدیک پنج به چهار، باربوسا را مقصر دانسته و در تاریخ ۲۵ مارس ۲۰۲۴ حکم به تعلیق وی به مدت دو سال داد. آغاز این محرومیت از همان تاریخ تست، یعنی ۸ آوریل ۲۰۲۳ محاسبه شد و به‌موجب آن، وی تا آوریل ۲۰۲۵ از هرگونه فعالیت ورزشی محروم می‌گردید.
باربوسا در واکنش به این حکم، با همراهی تیم حقوقی خود و حمایت باشگاه فلامنگو، درخواست تجدیدنظر رسمی به دیوان داوری ورزش (CAS) ارائه داد. در کنار درخواست تجدیدنظر، وی خواستار صدور دستور موقت برای توقف اجرای حکم تا زمان رسیدگی نهایی شد. این درخواست در تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۲۴ مورد موافقت CAS قرار گرفت و اجازه داد که باربوسا بدون محدودیت به میدان بازگردد. این مرحله، نقطه‌ای حیاتی در روند پرونده محسوب می‌شود چراکه اجرای فوری محرومیت می‌توانست نه‌تنها به حیثیت حرفه‌ای بازیکن لطمه وارد کند، بلکه آثار مالی، قراردادی و ورزشی قابل توجهی نیز در پی داشت.
رسیدگی نهایی به پرونده در تاریخ‌های ۳ و ۴ آوریل ۲۰۲۵ در شهر ریودوژانیرو و به صورت حضوری برگزار شد. هیأت داوری CAS، متشکل از متخصصین حقوق ورزش، به بررسی جامع تمام ابعاد پرونده پرداخت. در این بررسی، علاوه بر اظهارات طرفین و شواهد ارائه‌شده، تفسیر دقیق از ماده مربوط به «tampering» در «قانون جهانی مبارزه با دوپینگ» (WADC) مدنظر قرار گرفت. هیأت داوری ضمن اذعان به این‌که رفتار باربوسا در روز تست «کاملاً غیردوستانه و غیرهمکارانه» بوده، تصریح کرد که این رفتار، در فقدان عناصر ماهوی و شکلی tampering، قابل تطبیق با مفاد ماده مربوطه نیست و بنابراین نمی‌توان آن را به عنوان یک تخلف انضباطی قابل مجازات تلقی نمود. CAS همچنین تأکید کرد که اگر مأموران دوپینگ رویه‌ای دقیق‌تر، اطلاع‌رسانی شفاف‌تر و برخورد قاطع‌تری اتخاذ کرده بودند، شاید نتیجه حقوقی متفاوتی رقم می‌خورد.
در نتیجه، دیوان داوری ورزش در تاریخ ۴ ژوئیه ۲۰۲۵ رأی نهایی خود را صادر کرد و به‌موجب آن، تصمیم مرجع ضد دوپینگ برزیل را ملغی ساخت و باربوسا را از تمامی اتهامات مطروحه تبرئه نمود. این رأی نه‌تنها برای بازیکن به منزله اعاده حیثیت حرفه‌ای بود، بلکه از منظر حقوقی نیز گامی مؤثر در تقویت اصول دادرسی منصفانه در دعاوی انضباطی ورزشی محسوب می‌شود. رسانه‌های بین‌المللی با پوشش گسترده این رأی، از آن به‌عنوان «پیروزی بر عدالت فرایندی» یاد کردند و بر اهمیت دقت رسیدگی ها در فرآیندهای دوپینگ تأکید نمودند.
از منظر تحلیلی، رأی CAS در این پرونده حاوی چند نکته کلیدی است. نخست، آن‌که اثبات تخلفات دوپینگ باید با دقت بالا، استنادات کافی و تطبیق کامل با تعریف‌های مقرره صورت گیرد و صرف برداشت ذهنی یا برخورد سلیقه‌ای مأموران نمی‌تواند مبنای اعمال مجازات شدید قرار گیرد. دوم، بار اثبات (burden of proof) در پرونده‌های دوپینگ همواره بر عهده مرجع متهم‌کننده است و هرگونه شک معقول باید به نفع متهم تفسیر شود (principle of in dubio pro reo). سوم، رفتار مأموران دوپینگ نیز زیر ذره‌بین حقوقی قرار می‌گیرد و عدم رعایت رویه‌ها یا اخلال در فرآیند اطلاع‌رسانی می‌تواند به ضرر آنان در فرآیند رسیدگی تعبیر شود. این نکات برای وکلای ورزشی، نهادهای ضد دوپینگ و حتی باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است.
در مجموع، پرونده گابی‌گول را می‌توان نقطه عطفی در روند تحول رویه‌ای دعاوی دوپینگ دانست؛ جایی که دفاع مؤثر، تأکید بر اصول آیین دادرسی و تفسیر محدود و دقیق مفاهیم حقوقی منجر به لغو یک محرومیت سنگین شد. این رأی نه‌تنها بازگشت ورزشی باربوسا را تضمین کرد، بلکه نمونه‌ای آموزنده و ماندگار برای تمام پرونده‌های آتی در حوزه حقوق انضباطی ورزش خواهد بود.