بند فسخ در قرارداد بازیکن و پرداخت سهم مشارکت؛ درس‌هایی از دعوای پاریسن ژرمن و بارسلونا نزد دیوان داوری ورزش
مقدمه
این مقاله توسط روزبه وثوق احمدی، وکیل پایه یک دادگستری و متخصص حقوق ورزش، و بر اساس رأی دیوان داوری ورزش (Court of Arbitration for Sport) موسوم به CAS در پرونده شماره ۲۰۲۱/A/۸۵۴۳ با موضوع اختلاف باشگاه‌های فوتبال پاریسن ژرمن (Paris Saint-Germain Football) و بارسلونا (Futbol Club Barcelona) در خصوص پرداخت سهم مشارکت (Solidarity Contribution) ناشی از انتقال بازیکن برزیلی، نیمار داسیلوا سانتوس جونیور (Neymar da Silva Santos Junior) معروف به نیمار (Neymar) از بارسلونا به پاری سن ژرمن در سال ۲۰۱۷ نگاشته شده است.
در این پرونده نیمار با استفاده از بند موسوم به حق فسخ مندرج در ماده ۸ قرارداد کاری خود با باشگاه بارسلونا و با پرداخت مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو به این باشگاه، به صورت یکجانبه قرارداد خود را در تاریخ ۳ اوت ۲۰۱۷ فسخ و با باشگاه پاری سن ژرمن قرداد منعقد نمود.
پس از این انتقال جنجالی، باشگاه بارسلونا در تاریخ ۲ سپتامبر ۲۰۱۹ دعوایی را علیه پاری سن ژرمن نزد اتاق حل اختلاف فیفا (FIFA Dispute Resolution Chamber) موسوم به FIFA DRC اقامه کرد و خواستار پرداخت مبلغ ۲.۳۳۶، ۸۴۲.۱۱ یورو به عنوان سهم مشارکت به انضمام بهره سالانه ۵٪ از تاریخ ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۷ تا زمان پرداخت نهایی از سوی پاریسن ژرمن شد.
در تاریخ ۶ می۲۰۲۱ اتاق حل اختلاف فیفا، رأی خود را در این پرونده صادر کرد. این اتاق دلایل و مستندات بارسلونا را پذیرفت و حکم داد که انتقال نیمار با توجه به بند ۸ قراردادش، یک «نقل و انتقال» (Transfer) در چارچوب مقررات وضعیت و انتقال بازیکنان فیفا (FIFA Regulations on the Status and Transfer of Players) موسوم به FIFA RSTP قلمداد می‌شود و مشمول پرداخت سهم مشارکت است. اتاق حل اختلاف فیفا علاوه بر این، مقرر داشت که مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو تنها ۹۵٪ ارزش واقعی انتقال را شامل می‌شود و سهم مشارکت ۵٪ در آن لحاظ نشده است. لذا پاری سن ژرمن ملزم به پرداخت سهم مشارکت به میزان ۲.۲۱۵، ۳۲۶.۳۲ یورو به بارسلونا گردید.
اما باشگاه پاری سن ژرمن به عنوان تجدیدنظرخواه (Appellant)، در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱ از این رأی اتاق حل اختلاف فیفا نزد دیوان داوری ورزش تجدیدنظرخواهی کرد. پاری سن ژرمن در لایحه تجدیدنظر (Appeal Brief) خود استدلال کرد که هیچ گونه سهم مشارکت در این خصوص قابل پرداخت نیست و حتی اگر بر فرض محال سهمی هم بابت مشارکت لازم باشد، در همان مبلغ ۲۲۲ میلیون یورویی که به بارسلونا پرداخت شده، منظور گردیده است.
در مقابل، باشگاه بارسلونا به عنوان تجدیدنظرخوانده (Respondent) در پاسخ به دادخواست تجدیدنظر، خواستار رد کامل دلایل پاری سن ژرمن و تأیید تمام و کمال رأی اتاق حل اختلاف فیفا شد.
پس از رد و بدل لوایح طرفین و برگزاری جلسه استماع (Hearing) در تاریخ ۱ ژوئن ۲۰۲۲، نهایتاً هیأت سه نفره دیوان متشکل از آقایان مانفرد نان (Manfred Nan) از هلند به عنوان رئیس، مارک اندرو هاول (Mark Andrew Hovell) از انگلستان و دکتر آندراس گوروویتس (András Gurovits) از سوئیس به عنوان داور، رای خود را در این پرونده صادر نمودند.
این رأی از اهمیت بسزایی در حقوق فوتبال و نظام انتقالات بین المللی بازیکنان برخوردار است، چرا که دامنه شمول و نحوه اعمال نهاد سهم مشارکت را در مواردی که بازیکن با اِعمال بند فسخ در قرارداد خود، به باشگاه دیگری منتقل می‌شود، تبیین و تثبیت می‌کند.
در ادامه این نوشتار، ابتدا به معرفی طرفین پرونده و شرح مختصر ماوقع می‌پردازیم و سپس مهمترین محورهای رأی صادره از سوی اتاق حل اختلاف فیفا وCAS را در این پرونده مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد.
طرفین پرونده
باشگاه فوتبال پاری سن ژرمن
باشگاه فوتبال پاری سن ژرمن (Paris Saint-Germain Football) که به اختصار PSG نامیده می‌شود، یک باشگاه فوتبال حرفه‌ای فرانسوی در پاریس، پایتخت کشور فرانسه است. این باشگاه در تاریخ ۱۲ اوت ۱۹۷۰ تأسیس گردیده و هم اکنون در لیگ ۱ (Ligue 1)، بالاترین سطح فوتبال باشگاهی فرانسه حضور دارد.
از سال ۲۰۱۱ این باشگاه تحت مالکیت شرکت سرمایه‌گذاری ورزشی قطر (Qatar Sports Investments) قرار گرفته است. در سال‌های اخیر PSG با انعقاد قرارداد با ستارگان بزرگی همچون نیمار، کیلیان امباپه (Kylian Mbappé) و لیونل مسی (Lionel Messi) به یکی از ثروتمندترین و پرافتخارترین باشگاه‌های فوتبال جهان تبدیل شده است.
در پرونده مطروحه در این مقاله، باشگاه پاری سن ژرمن در جایگاه تجدیدنظرخواه (Appellant) در مقابل باشگاه بارسلونا قرار دارد. PSG در تاریخ ۳ اوت ۲۰۱۷ با پرداخت مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو به بارسلونا، ضمن فعال‌سازی بند فسخ یکجانبه در قرارداد نیمار، این بازیکن برزیلی را به خدمت گرفت. اما پس از مطالبه سهم مشارکت از سوی بارسلونا و محکومیت پاری سن ژرمن به پرداخت آن توسط اتاق حل اختلاف فیفا، این باشگاه فرانسوی در برابر رأی صادره ایستادگی کرد و به دیوان داوری ورزش (CAS) شکایت نمود.
باشگاه فوتبال بارسلونا
باشگاه فوتبال بارسلونا (Futbol Club Barcelona) یا به اختصار بارسا (Barça) یکی از محبوب‌ترین و پرافتخارترین باشگاه‌های فوتبال در جهان است که در شهر بارسلون در بخش خودمختار کاتالونیا (Catalonia) در کشور اسپانیا قرار دارد. این باشگاه در ۲۹ نوامبر ۱۸۹۹ توسط گروهی از بازیکنان سوئیسی، انگلیسی و اسپانیایی به رهبری خوان گمپر (Joan Gamper) بنیان نهاده شد و اکنون در لالیگا (La Liga)، سطح اول فوتبال باشگاهی اسپانیا حضور دارد.
تاریخ بارسلونا با حضور اسطوره‌هایی همچون یوهان کرایف (Johan Cruyff)، دیگو مارادونا (Diego Maradona)، رونالدینیو (Ronaldinho)، ژاوی (Xavi)، آندرس اینیستا (Andrés Iniesta)، کارلوس پویول (Carles Puyol) و به ویژه لیونل مسی گره خورده است. مسی فوق ستاره آرژانتینی طی ۱۷ فصل حضور در بارسلونا، با کسب ۳۵ جام مختلف به عنوان پرافتخارترین بازیکن تاریخ این باشگاه شناخته می‌شود.
در پرونده حاضر، بارسلونا در جایگاه خوانده (Respondent) در مقابل پاری سن ژرمن قرار گرفته است. بارسلونا به عنوان باشگاهی که در دو فصل 2013 تا 2015 در آموزش و پرورش نیمار نقش داشته، خواهان دریافت سهم خود از مبلغ انتقال این بازیکن به پاری سن ژرمن در سال ۲۰۱۷ است. پس از آنکه اتاق حل اختلاف فیفا حکم به نفع بارسلونا صادر کرد، این باشگاه در رسیدگی تجدیدنظر نزد CAS نیز به عنوان طرف دعوی حضور یافت و از رأی صادره دفاع نمود.
شرح ماوقع
پرونده نیمار داسیلوا سانتوس جونیور ملقب به نیمار، ستاره برزیلی فوتبال در تاریخ ۳ ژوئن ۲۰۱۳ در حالی که تنها ۲۱ سال داشت، با انتقالی بالغ بر ۸۸ میلیون یورو از باشگاه سانتوس برزیل به بارسلونا پیوست. او در همان روز اولین قرارداد خود را با این باشگاه کاتالان به مدت ۵ سال تا ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸ امضا کرد.
پس از درخشش در ترکیب بارسا و فتح جام‌های متعدد از جمله سه‌گانه (Treble) لیگ، کوپا دل ری و لیگ قهرمانان اروپا در فصل ۱۵-۲۰۱۴، نیمار به سرعت به یکی از ارکان اصلی خط حمله بارسلونا در کنار مسی و لوئیز سوارز اروگوئه‌ای تبدیل شد. همین مسئله باعث شد تا در ۱ جولای ۲۰۱۶، قرارداد نیمار با بارسلونا به مدت ۵ سال دیگر تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱ تمدید گردد.
در قرارداد جدید نیمار، بندی تحت عنوان «بند ۸» گنجانده شده بود که به صورت خلاصه به شرح زیر می‌باشد:
- بند ۸ (الف):
با اتمام مدت قرارداد، بازیکن می‌تواند به صورت آزادانه گزینه‌های حرفه‌ای خود را انتخاب کند.
- بند ۸ (ب):
هر یک از طرفین می‌توانند در هر زمان برای فسخ زودهنگام قرارداد با یکدیگر به توافق برسند.
- بند ۸ (ج):
در صورت تصمیم بازیکن برای فسخ یکجانبه قرارداد بدون علت موجه یا علت موجه ورزشی به منظور حضور در باشگاه، فدراسیون یا مؤسسه ورزشی دیگر، بازیکن باید مبلغ ۲۰۰ میلیون یورو تا ۳۰ ژوئن ۲۰۱۷.۲۲۲ میلیون یورو از ۱ جولای ۲۰۱۷ تا ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸ و ۲۵۰ میلیون یورو از ۱ جولای ۲۰۱۸ تا پایان قرارداد به علاوه مالیات به باشگاه پرداخت کند. بازیکن تا زمانی که این مبلغ به طور کامل پرداخت نشده، نمی‌تواند قرارداد را فسخ کند و بارسلونا نیز اجازه انتقال وی به باشگاه دیگر را نخواهد داد.
- بند ۸ (د):
اگر بازیکن تصمیم به پایان دادن شغل خود به عنوان بازیکن حرفه‌ای بگیرد، باید حداقل دو ماه قبل از پایان فصل جاری به باشگاه اطلاع دهد. در این صورت بازیکن ملزم به پرداخت خسارت مذکور در بند فوق نیست، اما باید کلیه هزینه‌های مستهلک نشده باشگاه در ارتباط با وی را بازپرداخت کند.
با وجود اینکه قرارداد نیمار با بارسلونا تا سال ۲۰۲۱ اعتبار داشت، اما بند ۸ (ج) این قرارداد به وی حق فسخ یکجانبه پیش از موعد قرارداد را اعطا می‌کرد، مشروط بر آنکه مبلغ توافق شده در این بند را به باشگاه بپردازد. همین بند بود که زمینه جدایی جنجالی نیمار از بارسلونا را فراهم آورد.
در تاریخ ۳ اوت ۲۰۱۷، نیمار ضمن اعلام تصمیم برای ترک بارسلونا و حضور در پاری سن ژرمن، با پرداخت مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو مندرج در بند ۸ (ج) قرارداد به بارسلونا، به صورت یکجانبه قرارداد کاری خود را فسخ کرد. همزمان با پرداخت این مبلغ توسط پاری سن ژرمن، نیمار و بارسلونا سندی موسوم به «گواهی تحویل مبلغ مربوط به خسارت فسخ یکجانبه قرارداد» (Certificate) را امضا کردند.
در بند ۳ این گواهی آمده است: «مطابق با مقررات بند ۸ قرارداد نیمار، بارسلونا با کارسازی (تسویه) چک به مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو و واریز این مبلغ به حساب بانکی باشگاه، گواهی بین‌المللی انتقال (ITC) بازیکن را به نفع پاری سن ژرمن صادر خواهد کرد.»
سرانجام در تاریخ ۱۰ اوت ۲۰۱۷، مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو به حساب بارسلونا واریز گردید و یک روز بعد یعنی در ۱۱ اوت ۲۰۱۷، نیمار پس از دریافت ITC به صورت رسمی با قراردادی ۵ساله به ارزش ۵۰ میلیون یورو در سال، به پاری سن ژرمن پیوست.
بررسی رأی صادره توسط اتاق حل اختلاف فیفا
پس از انتقال نیمار به پاری سن ژرمن در اوت ۲۰۱۷، نزدیک به دو سال بعد در تاریخ ۲ سپتامبر ۲۰۱۹، باشگاه بارسلونا شکایتی را در اتاق حل اختلاف فیفا علیه PSG به خواسته پرداخت سهم مشارکت به مبلغ ۲.۳۳۶، ۸۴۲.۱۱ یورو به انضمام ۵٪ بهره سالانه از ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۷ (۳۰ روز پس از ثبت نام نیمار درPSG) تا تاریخ پرداخت موثر طرح نمود. بارسلونا معتقد بود به عنوان باشگاهی که طی فصول 2013 تا 2015 نیمار در آنجا بازی کرده، مستحق دریافت ۱۸.۹۶٪ از ۵٪ مبلغ انتقال به عنوان سهم مشارکت می‌باشد.
اما پاری سن ژرمن در مقابل این ادعا ایستادگی کرد و طی لایحه‌ای در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۹ درخواست رد شکایت بارسلونا را مطرح نمود.
اتاق حل اختلاف فیفا پس از بررسی ادله و مدارک ارائه شده توسط طرفین، در تاریخ ۶ می۲۰۲۱ رأی خود را به شرح زیر صادر کرد:
۱- ادعای باشگاه بارسلونا مبنی بر اینکه انتقال نیمار به PSG یک «نقل و انتقال» در مفهوم مقررات فیفاست و مشمول پرداخت سهم مشارکت می‌باشد، پذیرفته شد. اتاق در رأی خود عنوان داشت که با توجه به شرایط ویژه این انتقال، از جمله صدور ITC توسط بارسلونا متعاقب دریافت مبلغ خروج وعدم اعتراض این باشگاه، در مجموع باید چنین نتیجه گرفت که بارسلونا به انتقال بازیکن رضایت داشته است. بنابراین اتاق حل اختلاف فیفا با استناد به رویه خود و آرای CAS، انتقال نیمار را یک «نقل و انتقال» در چارچوب مقررات فیفا تلقی کرد.
۲- اتاق در خصوص اینکه آیا مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو، خالص (Net) است یا ناخالص (Gross)، با توجه به متن صریح و دقیق بند ۸ (ج) قرارداد نیمار و گواهی (Certificate) صادره، حکم داد که این مبلغ فقط ۹۵٪ ارزش کل انتقال را تشکیل می‌دهد و خالص از ۵٪ سهم مشارکت است. در واقع اتاق اعلام داشت که بارسلونا تنها در صورتی حاضر به انتقال بازیکن بود که کل مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو بدون هیچ گونه کسری به حساب باشگاه واریز شود و لذا سهم مشارکت باید علاوه بر این مبلغ پرداخت گردد. بر این اساس، ارزش ناخالص انتقال بازیکن ۲۳۳.۶۸۴، ۲۱۱ یورو تعیین شد که شامل ۱۱.۶۸۴، ۲۱۱ یورو (۵٪ سهم مشارکت مازاد بر مبلغ خروج) می‌گردد.
۳- اتاق حل اختلاف فیفا دفاعیات پاری سن ژرمن مبنی بر اتمام زودهنگام دوره آموزش نیمار وعدم امکان مطالبه سهم مشارکت توسط بارسلونا را نیز رد کرد و اعلام داشت که هیچ مبنای قانونی برای کاهش میزان سهم مشارکت به دلیل اتمام زودتر از موعد دوره آموزش بازیکن وجود ندارد. مقررات فیفا، برخلاف مقررات مربوط به «خسارت آموزش» (Training Compensation)، چنین استثنایی را برای سهم مشارکت پیش‌بینی نکرده است.
۴- در نهایت اتاق رأی داد که باشگاه بارسلونا با توجه به اینکه نیمار در فصول ۱۴-۲۰۱۳ (۳۲۷ روز معادل ۸.۹۶٪) و ۱۵-۲۰۱۴ (۳۶۵ روز معادل ۱۰٪) در این تیم حضور داشته، در مجموع مستحق دریافت ۱۸.۹۶٪ از ۵٪ سهم مشارکت قابل پرداخت می‌باشد. بنابراین مبلغ قابل پرداخت به بارسلونا ۲.۲۱۵، ۳۲۶.۳۲ یورو (۱۸.۹۶٪ از ۵٪ ارزش کل انتقال یعنی ۲۳۳.۶۸۴، ۲۱۱ یورو) به انضمام بهره سالانه ۵٪ از ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۷ تا زمان پرداخت موثر تعیین گردید.
به این ترتیب اتاق حل اختلاف فیفا، ادعای باشگاه بارسلونا را مبنی بر استحقاق دریافت سهم مشارکت از نقل و انتقال نیمار به پاری سن ژرمن به میزان ۲.۲۱۵، ۳۲۶.۳۲ یورو وارد دانست و حکم بر محکومیت PSG به پرداخت این مبلغ صادر نمود. این رأی مورد اعتراض باشگاه فرانسوی قرار گرفت و منجر به طرح پرونده نزدCAS شد.
بررسی رای صادره توسط دیوان داوری ورزش
الف) صلاحیت
پاری سن ژرمن در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱، بر اساس مواد ۵۷ (۱) اساسنامه فیفا و R۴۷ آیین دادرسی CAS، درخواست تجدیدنظر خود را از رأی اتاق حل اختلاف فیفا نزد دیوان داوری ورزش ثبت کرد.
CAS پس از احراز صلاحیت خود بر مبنای مقررات فوق وعدم اعتراض طرفین، رسیدگی ماهوی به پرونده را آغاز نمود.
ب) قابلیت پذیرش
در ابتدا دیوان به بررسی قابلیت پذیرش (Admissibility) درخواست تجدیدنظر پاری سن ژرمن پرداخت. بر اساس ماده ۵۷ (۱) اساسنامه فیفا، مهلت تجدیدنظرخواهی از آرای نهایی مراجع قضایی فیفا ۲۱ روز از تاریخ ابلاغ رأی است. با توجه به اینکه رأی اتاق حل اختلاف فیفا در تاریخ ۱۶ دسامبر ۲۰۲۱ ابلاغ شده بود و پاری سن ژرمن درخواست خود را در ۲۱ دسامبر ثبت کرده بود، هیأت دیوان نتیجه گرفت که تجدیدنظرخواهی در موعد مقرر صورت گرفته و سایر شرایط مندرج در ماده R۴۸ آیین دادرسی CAS از جمله پرداخت هزینه دادرسی نیز رعایت شده است. بنابراین درخواست پاری سن ژرمن از حیث قابلیت پذیرش مورد تأیید قرار گرفت.
ج) قانون حاکم
در ادامه هیأت دیوان طبق مواد R۵۸ آیین دادرسی CAS و ۵۶ (۲) اساسنامه فیفا اعلام کرد که در رسیدگی به ماهیت دعوی، مقررات فیفا و به طور ویژه نسخه ۲۰۱۶ مقررات وضعیت و انتقال بازیکنان (RSTP) در وهله اول و به صورت تکمیلی، حقوق سوئیس (محل استقرار فیفا) را اعمال خواهد کرد.
د) ماهیت دعوی
۱. آیا انتقال نیمار به PSG یک «نقل و انتقال» است؟
در خصوص ماهیت دعوی، دیوان ابتدا به این سؤال پرداخت که آیا انتقال نیمار به پاری سن ژرمن با توجه به شرایط و ویژگی‌های آن، یک «نقل و انتقال» در مفهوم ماده ۲۱ و پیوست ۵ مقررات FIFA RSTP به شمار می‌رود یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا پرداخت سهم مشارکت در اینجا الزامی است یا نه؟
بحث اصلی بین طرفین در تفسیر و تعیین ماهیت حقوقی بند ۸ (ج) قرارداد نیمار با بارسلونا بود. پاری سن ژرمن اصرار داشت که این بند صرفاً یک «بند خسارت» (Liquidated Damages Clause) بوده که به بازیکن حق فسخ یکجانبه نمی‌دهد، بلکه تنها میزان خسارت قابل پرداخت به باشگاه در صورت نقض قرارداد توسط بازیکن را مشخص می‌کند. حال آنکه از نظر بارسلونا، بند ۸ (ج) یک «بند خروج» (Buy-out Clause) بوده که نیمار را مجاز می‌ساخت در ازای پرداخت مبلغ مقرر، به صورت یکجانبه از قرارداد خارج شده و به باشگاه دیگری منتقل شود.
CAS پس از تحلیل دقیق متن بند ۸ (ج) قرارداد و تمام اوضاع و احوال مرتبط، موافق با نظر بارسلونا، آن را یک «بند خروج» تلقی کرد. پنل رسیدگی کننده اعلام داشت که بند ۸ (ج) به وضوح به بازیکن «حق» فسخ زودهنگام قرارداد را اعطا کرده و انتقال وی را به «رضایت» بارسلونا مشروط نموده است. یعنی در صورت پرداخت مبلغ خروج (۲۲۲ میلیون یورو)، بارسلونا ملزم به صدور ITC و رضایت به جدایی بازیکن بوده است.
علاوه بر این، رفتار و اقدامات طرفین از جمله صدور ITC بلافاصله پس از دریافت مبلغ خروج وعدم ایراد و اعتراض بارسلونا به انتقال بازیکن، مؤید این معناست که باشگاه کاتالان از قبل با جدایی نیمار در صورت پرداخت ۲۲۲ میلیون یورو موافقت کرده بود. بنابراین هر ۴ عنصر یک «نقل و انتقال» یعنی رضایت باشگاه مبدأ به فسخ زودهنگام قرارداد، تمایل و رضایت باشگاه مقصد به جذب بازیکن، رضایت بازیکن به جابجایی بین دو باشگاه و تعیین مبلغ یا ارزش نقل و انتقال، در این مورد وجود داشته است.
سایر شواهد و قرائن موجود در پرونده، از جمله پرداخت سهم مشارکت به باشگاه سانتوس برزیل (باشگاه سابق نیمار) توسط پاری سن ژرمن و نحوه برخورد مراجع مالیاتی فرانسه با این انتقال که آن را مشابه یک نقل و انتقال معمولی تلقی کرده بودند نیز بر صحت استدلالCAS در اعمال سازوکار مشارکت بر این پرونده صحه می‌گذارد. به همین دلیل، کلیه ایرادات پاری سن ژرمن در این خصوص مردود شناخته شد.
۲. دیگر دفاعیات PSG در زمینه سهم مشارکت
پنل رسیدگی کننده به سایر دفاعیات باشگاه پاری سن ژرمن در خصوص‌عدم امکان مطالبه سهم مشارکت، علی‌رغم احراز وقوع «نقل و انتقال» نیز رسیدگی کرد.
دفاعیات اصلی پاری سن ژرمن عبارت بود از: نقض انتظارات مشروع این باشگاه به دلیل‌عدم مطالبه سهم مشارکت از جانب بارسلونا به مدت حدود دو سال، لحاظ شدن سهم مشارکت در مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو، عدم مشارکت بارسلونا در آموزش نیمار به سبب اتمام دوره آموزش وی قبل از ۲۳ سالگی و سوءاستفاده بارسلونا از حق مطالبه سهم مشارکت. پاری سن ژرمن معتقد بود هر یک از این دلایل، حتی در فرض پذیرش وقوع «نقل و انتقال»، مانع از تعلق سهم مشارکت به بارسلونا می‌شود.
با این حال، پنل رسیدگی کننده ضمن بررسی تک تک این ایرادات، در نهایت همه آن‌ها را مردود دانست. به اعتقاد دیوان، ادعای نقض انتظارات مشروع به این دلیل که بارسلونا ظرف مدت دو سال، مبلغ خروج را بدون هیچ اعتراضی پذیرفته بود، قابل پذیرش نیست؛ چرا که بارسلونا صرفاً حقوق خود را در چارچوب قوانین و در مهلت مقرر اعمال کرده است.
استدلال پاری سن ژرمن مبنی بر اینکه سهم مشارکت در همان مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو لحاظ شده نیز رد شد. چون مطابق متن صریح بند ۸ (ج) قرارداد، بارسلونا فقط در صورت دریافت تمام و کمال مبلغ خروج، بدون هیچ گونه کسری، ملزم به صدور ITC و رضایت به انتقال بوده است. بنابراین ۲۲۲ میلیون یورو «خالص» بوده و ۵٪ سهم مشارکت باید مازاد بر آن محاسبه گردد.
نظر پاری سن ژرمن در خصوص‌عدم مشارکت بارسلونا در آموزش نیمار و اتمام دوره آموزش وی قبل از ۲۳ سالگی نیز مقرون به صواب تشخیص داده نشد. به تصریح دیوان، بر خلاف مقررات راجع به «خسارت آموزش»، در زمینه سهم مشارکت هیچ استثنایی برای موارد اتمام زودهنگام دوره آموزش بازیکن پیش‌بینی نشده است. لذا ملاک تعلق سهم مشارکت، صرفاً بازی کردن بازیکن برای یک باشگاه بین سنین ۱۲ تا ۲۳ سالگی است.
سرانجام، دیوان ادعای سوءاستفاده از حق را هم نپذیرفت و خاطر نشان کرد بارسلونا در پیگیری حقوق مصرح خود در مقررات فیفا، مرتکب هیچ تقصیر یا تخلفی نشده و نمی‌توان چنین اقدامی را سوءاستفاده از حق تلقی کرد.
۳. مبلغ قابل پرداخت
در نهایت، پس از احراز تعلق سهم مشارکت و رد کلیه دفاعیات پاری سن ژرمن، دیوان در مورد مبلغ قابل پرداخت به بارسلونا اظهار نظر کرد. دیوان با تأیید رأی اتاق حل اختلاف فیفا، ارزش کل انتقال را ۲۳۳.۶۸۴، ۲۱۱ یورو تعیین نمود که شامل ۲۲۲ میلیون یورو مبلغ خروج (معادل ۹۵٪) به علاوه ۱۱.۶۸۴، ۲۱۱ یورو سهم مشارکت (معادل ۵٪) می‌باشد.
با توجه به حضور نیمار در بارسلونا به مدت ۳۲۷ روز در فصل ۱۴-۲۰۱۳ (معادل ۸.۹۶٪ سهم مشارکت) و ۳۶۵ روز در فصل ۱۵-۲۰۱۴ (معادل ۱۰٪ سهم مشارکت)، در مجموع بارسا مستحق دریافت ۱۸.۹۶٪ از ۵٪ سهم مشارکت است. بنابراین دیوان حکم کرد که پاری سن ژرمن باید مبلغ ۲.۲۱۵، ۳۲۶.۳۲ یورو (۱۸.۹۶٪ از ۵٪ مبلغ ۲۳۳.۶۸۴، ۲۱۱ یورو) را به عنوان سهم مشارکت به همراه بهره سالانه ۵ درصد از تاریخ ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۷ (۳۰ روز پس از ثبت نام نیمار در PSG) تا زمان پرداخت موثر (Effective Payment) به بارسلونا بپردازد. این بخش از رأی دیوان هم مطابق با آنچه اتاق حل اختلاف فیفا حکم داده بود، صادر گردید.
نتیجه‌گیری
دیوان داوری ورزش (CAS) در رأی نهایی خود در پرونده شماره ۲۰۲۱/A/۸۵۴۳، ضمن رد درخواست تجدیدنظر باشگاه پاری سن ژرمن و تأیید کامل رأی اتاق حل اختلاف فیفا، حکم به محکومیت این باشگاه به پرداخت مبلغ ۲.۲۱۵، ۳۲۶.۳۲ یورو به عنوان سهم مشارکت به باشگاه بارسلونا صادر کرد.
پنل رسیدگی کننده در CAS با بررسی دقیق کلیه جوانب پرونده، اعلام داشت که با توجه به شرایط و نحوه انتقال نیمار از بارسلونا به پاری سن ژرمن و به ویژه با عنایت به مفاد و ماهیت بند ۸ (ج) قرارداد این بازیکن که یک «بند خروج» تلقی می‌شود، این جابجایی یک «نقل و انتقال» در مفهوم مقررات فیفا است و مشمول پرداخت سهم مشارکت می‌باشد.
مهمترین نکاتی که دیوان داوری ورزش در رأی خود بر آن‌ها تأکید کرد عبارتند از:
- در این پرونده هر چهار عنصر اصلی برای احراز یک «نقل و انتقال» یعنی رضایت باشگاه مبدأ به فسخ زودهنگام قرارداد بازیکن، تمایل باشگاه مقصد به جذب وی، موافقت بازیکن با جابجایی و تعیین مبلغ انتقال وجود داشته است.
- صدور ITC وعدم اعتراض بارسلونا به انتقال بازیکن، نشان دهنده رضایت قبلی این باشگاه به جدایی نیمار در ازای دریافت مبلغ خروج است.
- مبلغ ۲۲۲ میلیون یورو مندرج در بند ۸ (ج) قرارداد، فقط ۹۵٪ ارزش کل انتقال بوده و سهم ۵ درصدی مشارکت باید علاوه بر آن پرداخت شود.
- هیچ یک از ادعاهای پاری سن ژرمن دال بر نقض انتظارات مشروع، لحاظ شدن سهم مشارکت در مبلغ انتقال، عدم مشارکت بارسلونا در آموزش بازیکن و سوءاستفاده این باشگاه از حق خود، مورد پذیرش واقع نشد.
این رأی از اهمیت زیادی در حقوق فوتبال و نظام نقل و انتقالات بین‌المللی برخوردار است. چرا که برای اولین‌بار، CAS به صراحت، قابلیت اعمال سازوکار مشارکت را در مواردی که انتقال بازیکن از طریق پرداخت مبلغ مندرج در بند فسخ قرارداد وی (بند خروج) صورت می‌گیرد، تأیید کرد.
با این رأی تاریخی، دیگر تردیدی باقی نمی‌ماند که فعال‌سازی بندهای خروج در قراردادهای بازیکنان نیز در زمره «نقل و انتقالات» مشمول پرداخت سهم مشارکت قرار می‌گیرد. تمایز بین «بند خروج» و «بند خسارت» در قراردادهای بازیکنان و لزوم بررسی دقیق مفاد، ماهیت و شرایط این گونه بندها در هر مورد خاص نیز از دیگر نکات کلیدی مستفاد از رأی حاضر است.
به هر حال، این رأی گام مهمی در راستای تحکیم مبانی حقوقی نهاد سهم مشارکت و حمایت از باشگاه‌هایی است که در پرورش و آموزش بازیکنان جوان و آینده‌دار سرمایه‌گذاری می‌کنند. همان‌طور که در مقدمه مقررات انتقالات بازیکن فیفا آمده، هدف از وضع سازوکارهایی نظیر «سهم مشارکت» و «خسارت آموزش»، ترویج مشارکت در جامعه فوتبال و تشویق باشگاه‌ها به آموزش و پرورش بازیکنان خردسال و نوجوان است.
پرونده حاضر نشان داد که حتی بزرگترین و ثروتمندترین باشگاه‌های دنیا نیز از شمول این قواعد مستثنی نیستند و به بهانه‌هایی چون گنجاندن بندهای فسخ در قراردادهای بازیکنان یا پرداخت مبالغ نجومی، نمی‌توانند از پرداخت سهم عادلانه باشگاه‌های کوچکتر در تربیت و پرورش فوتبالیست‌های آینده شانه خالی کنند.